Muz Üretimi ve Pazarlanmasında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Muz Üretimi ve Pazarlanmasında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Aralık – 2003
İlçemiz Torosların eteklerine kurulmuş, Akdenize kıyısı olan emsalsiz bir tarım merkezidir. Bölgenin mikroklima bir iklime sahip olması bitki desenini daha da genişletmektedir. İlçemizde toplam 37 köy ve 2 belde ve 1 ilçe merkezi bulunmaktadır. Toplam nüfusu 1997 nüfus sayımına göre 110.000 civarındadır. Bunun 63.000‘i ilçe merkezinde, 47000’i belde ve köylerde oturmaktadır. %41 gibi görünen tarım nüfusu aslında %80’leri bulmaktadır.
Muz ülkemizde Anamur, Bozyazı, Alanya, Gazipaşa ve çevresinde, Toros dağlarının koruduğu mikroklimalarda, çok sınırlı alanlarda yetiştirilmektedir. Üretim miktarı 1994 yılında ise 12.000 da üretim, 30.000 ton üretim ve dekara verim 2.500 kg. iken, 2003 yılına geldiğimizde üretim alanları 25.000 dekara, üretim ise 120 bin tonlara çıkmış, dekara verim ise 7 tona, verim ve meyve kalitesi yönünden dünya kalitesine ulaşmıştır.
Üreticimiz muz üretimiyle ekonomimize her yıl 150 trilyon liranın üzerinde katkıda bulunmaktadır. Ülkemizin muz ihtiyacı yaklaşık 250.000 tondur. Üretimin şimdilik yetmediği kalan 130.000 ton muz ithalatla karşılanmaktadır. Ülkemiz muz ithalatına 2000 yılında 110 milyon dolar (176 trilyon), 2001 yılında ise kaçak muz girişlerinin önlenmesiyle 35 milyon dolar (56 trilyon) ödemiştir.
Üreticimiz muz yetiştiriciliği konusunda çoğunlukla kendi bulduğu metodlarla üretimini gerçekleştirmekte, az da olsa bu konuda yayınlanan yayınlardan faydalanmaktadır. Konu ile ilgili yeterli bilimsel çalışmaların yapılmamış olması nedeniyle üretimde ve pazarlamada büyük sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Bu sorunlar aşağıda özetlenmiştir.
Muz Üretimi ve Pazarlanmasında Ortaya Çıkan Sorunlar;
1- Gübreleme; Muz Yetiştiriciliği konusunda bilimsel bir gübreleme çalışmasının yapılmamış olması nedeniyle üreticimiz babadan kalma ve komşudan duyma yöntemler ve gübre satıcılarının önerileriyle hareket etmekte, en iyi muzu yetiştiren çiftçinin yaptığı uygulamayı yapmak istemektedir.
2- Çeşit: Muz üreticisi çeşit konusunda bilinçsizdir. Muz çeşitleri konusunda her hangi bir çalışma da yapılmadığı için komşu bahçesinden aldığı fidanlarla yeni bahçe tesisi yapılmaktadır. Son 2-3 yıldır bazı firmalar doku kültürü muz fidanı satıcılığı yaparak bazı bilinmeyen çeşitleri getirmeye başlamışlardır. Ancak bu çeşitler konusunda elimizde yeterli belge ve bilgi olmadığı için bu çeşitlerin bölgemize uygun olup olmayacağı konusunda yeterli bilgimizin bulunmayışı, çiftçiyi tamamen kendi haline bırakmamıza neden olmaktadır.
3- Sera tipi ve teknoloji kullanımı: Muz seraları bitki boyunun yüksek olması nedeniyle yüksek seralardır. Bölgede tamamen demirci ustaları tarafından her hangi bir projeye bağlı olmadan yapılmaktadır. Teknik olarak hangi açı uygulanmalı, yönü ne olmalı, direnci ne kadar olmalı, ne tür örtü kullanılmalı, ne kadar rüzgar hızına dayanır. Yağan yağmur sularının taşıyabilir mi? Oluk eğimi ne kadar konmalı vs konularda var olan demirci ustaların bilgilerine bağlı seralar kurulmaktadır. Bu da ülke ekonomisinin verimli kullanılmamasına neden olmaktadır.
4- Kredi : Muz üreticilerine yönelik olarak Ziraat Bankası yatırım kredilerini durdurmuştur. Muz üreticileri Doğrudan Gelir Desteğinden yararlanmak için başvurmamaktadır. İlaç ve Gübre kullanımının yoğun olduğu muz üretiminde girdi desteklerinin de olmaması nedeniyle muz üreticisi tamamen kendi kaynaklarıyla üretim yapmaktadır. Verilecek kredilerle üretim yönlendirmesi ve kaynakların daha verimli kullanılması sağlanabilir.
5- Meyve Kalitesi: Son yıllarda seraların biraz daha yükselmesi, biraz daha gübre kullanımında bilinçli davranılmaya başlanılmasına rağmen özellikle kış aylarında hasat edilmesi yakın olan muz meyvelerinde meyve kabuğu çatlamaları meydana gelmekte ve bunun önüne geçilememektedir. Meyve kabuğu çatlamaları tahminen her yıl 5 trilyon lira civarında ekonomik kayba neden olmaktadır.
6- Meyve İç Çürüklüğü : Yetiştiricilikte karşılaştığımız en önemli sorunlardan biri de muz meyvesi iç çürüklüğüdür. Meyve kalitesinin bozan bu durumda üretim şartlarından kaynaklanmaktadır.
7- Gümrük Vergisi: Muz üretimini ayakta tutan en önemli destek, muz ithalatına uygulanan vergi oranlarıdır. Halen % 147,5 olarak uygulanan gümrük vergisi üreticimizi koruyan en önemli uygulamadır. Ancak bunun yanında muz ithalatında üretimin en yoğun olduğu Eylül-Mayıs arasındaki dönemde ihtiyaç duyulmamasına rağmen muz ithalatının yapılması piyasayı etkilemekte ve muzun pazarlamasına olumsuz etkide bulunmaktadır.
8- Kaçak Girişler: Muz üreticilerinin korkulu rüyası ise gümrüklerden yapılan kaçak muz girişleridir. Her hangi bir kayda ve vergiye tabi olmayan kaçak muz girişleri fiyatları ve piyasayı alt üst etmektedir. Ayrıca kontrol edilmediği için hastalık, zararlı ve sağlıksız muz girişlerine neden olabilmektedir.
9- Raf Ömrünün Kısalığı: Yerli muzun ithal muz önündeki en önemli sorunlarından biri de işleme ve pazarlama teknolojisinin olmayışı nedeniyle raf ömrünün kısalığıdır. Üretim, işleme ve pazarlama sırasında karşılaşılan sorunlar nedeniyle yerli muzun meyve kabuğu çatlamakta, kararmakta ve rafta uzun süre bozulmadan kalamamaktadır. İthal muz ise uluslar arası büyük firmaların uyguladıkları teknoloji ve pazarlama olanakları sayesinde uzun raf ömrüne sahiptir. Yerli muzun bu olumsuzluğu nedeniyle özellikle büyük marketlerdeki pazarda yer alamamakta, meydanı ithal muza bırakmaktadır.
10- Taşıma: Yerli muz üretiminin yapıldığı Anamur ilçesi pazarlama merkezlerine uzak, yolları çok kötü, ulaşımı zor bir bölgedir. Pazarlama firmaları küçük çaplıdır. İklimlendirilmiş taşıma araçları olmadığı için özellikle kışın meyvelerin dondan zarar görmemesi için soğuk, donlu bölgelere pazarlama ve satış yapılmamakta, bu bölgeler yine ithal muza bırakılmaktadır.
Çözüm Önerileri:
1- Gübreleme; Muz Yetiştiriciliği konusunda (özellikle örtü altı) bilimsel bir gübreleme nasıl yapılmalı konusunda Bakanlığımıza bağlı araştırma kuruluşlarında ve Üniversitelerde araştırma ve deneme çalışmaları yapılmalı, elde edilen sonuçların bölgeye uygulanması sağlanmalıdır.
2- Çeşit: Bakanlığımıza bağlı kuruluşlar ve Üniversiteler yeni çeşitler ve bu çeşitlerin bölgeye adaptasyonu ile ilgili çalışmalar yaparak elde edilen sonuçların bölgeye ve üreticiye aktarılması sağlanmalıdır.
3- Sera tipi ve teknoloji kullanımı: Araştırma Kuruluşları şimdiye kadar sebze üretimi ile ilgili sera teknolojileri üzerine çalışmaktadırlar. Sebze seralarından daha yüksek olan ve farklı bir teknoloji olması gereken muz seraları ile ilgili olması gereken sera teknolojisi ve sera içi donanımlarla ilgili teknolojik çalışmalar yapılmalıdır.
4- Kredi : Muz üreticilerine yönelik olarak Ziraat Bankası yatırım kredilerini durdurmuştur. Ziraat Bankası şimdiye kadar her hangi bir geri ödeme sorunu yaşamamış muz üreticileri için mutlaka yatırım ve işletme kredilerini yeni teknolojileri teşvik edecek şekilde tekrar uygulamaya başlamalıdır.
5- Meyve Kalitesi: Üreticiyi ve tüketiciyi etkileyen meyve kabuğu çatlaması ve meyve iç çürüklüğünün nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Bu durumun nedenleri araştırılarak bulunmalı ve çözümlenmelidir.
7- Gümrük Vergisi: Muz üretimini ayakta tutan en önemli destek, muz ithalatına uygulanan vergi oranlarıdır. Halen % 147,5 olarak uygulanan gümrük vergisi üreticimizi koruyan en önemli uygulamadır. Bu uygulama aynen sürdürülmelidir. Ayrıca yerli üretimin en yoğun olduğu Eylül-Mayıs arasındaki dönemde muz ithalatı yapılmamalıdır.
8- Kaçak Girişler: Muz üreticilerinin korkulu rüyası ise gümrüklerden yapılan kaçak muz girişleridir. Ülke ekonomisine zarar veren kaçak girişler önlenmelidir.
9- Raf Ömrünün Kısalığı: Yerli muzun ithal muz önündeki en önemli sorunlarından biri de işleme ve pazarlama teknolojisinin olmayışı nedeniyle raf ömrünün kısalığıdır. Raf ömrünün uzatılması konusunda gerekli çalışmalar yapılarak uygulamaya aktarılmalı, yerli muzun ithal muz karşısındaki bu zayıflığı giderilmelidir.
10- Taşıma: Yerli muz üretiminin yapıldığı Anamur ilçesinin yolları genişletilmeli ve virajları azaltılmalı, Pazarlama firmalarının iklimlendirilmiş taşıma araçları kullanmaları teşvik edilmelidir. Kurulacak muz işleme, paketleme ve pazarlama firmaları KOBİ kapsamına alınmalıdır.
İlçemizde muz üretimi sürekli artmaktadır. Sürekli yeni seralar yapılmaktadır. Önümüzdeki 5 yıl içinde Anamur’da üretimin 100 bin tonun üzerine çıkmasını bekliyoruz. Bu potansiyeli yönlendirecek ve sahip çıkacak bir kuruma ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle Anamur’da “muz üreticileri birliği” kurmak zorunludur. Mecliste bekleyen Üretici Birlikleri Yasası bir an önce çıkarılmalıdır.
Muz Üreticilerinin teknik sorunları olduğunda başvuru yapabilecekleri, sorunlarını teknik olarak izleyecek çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmalar, tarımsal gelirlerinin % 50 sine yakınını muz üretiminin oluşturduğu, ağırlıklı olarak muz yetiştirilen Anamur, Bozyazı, Alanya ve Gazipaşa ilçelerinde çok yararlı sonuçlar verecektir. 15.12.2003
H.Niyazi SARIOĞLU
İlçe Müdürü